Değer kavramını sorgulamaya ne dersiniz?

Görünen o ki, yaşadığımız dünyada esas sorun değer sorunu. Değeri nasıl tanımladığımız, algıladığımız ve ölçtüğümüz ile ilgili her şey. Günümüzde değer ekonomik anlam ifade etmekte ve para ile ölçülmekte. ROI (yatırım getirisi) tamamen ekonomik değerlere bağlı ve çok kısa dönem hedefleri üzerine kurulu.

Bu konudaki tartışmalar hala devam etmekte;

Schumacher 1973 yılında yayımladığı, “Küçük Güzeldir” (small is beautiful) adlı kitabında, meta-ekonomi’den bahsediyor. Ekonominin amacını ve hedeflerini, insan ve doğa ile ilgili ihtiyaçlara göre belirlemesi gerektiğini söylüyor.

Jed Emerson ise geleneksel olarak değer kavramını 2’ye ayırarak, kısıtlandırdığımızı belirtiyor. Ticari amaç güden şirketlerin sağladığı, ekonomik değer ve ticari amaç gütmeyen organizasyonların sağladığı sosyal değer. Emerson, “harmanlanmış değer” (blended value) olarak adlandırdığı yeni paradigma da, bu ayrımlara yer olmadığını, ister ticari amaçlı olsun ister olmasın, her kurumun sosyal, ekonomik ve çevresel değer katmasının zorunluluğundan ve öneminden bahsediyor.

Edgar Cahn ise, “No More Throw Away People” adlı kitabında, değer tanımlamasının verimlilik tanımlamasına doğrudan etkisinden bahsetmekte. Pazarın verimlilik ölçümlerinin, pazar dışı ekonominin sağlığını ve verimliliğini hesaba katmamasını kabul edilemez bulmakta. Verimliliği ölçerken gençler, çocuklar, engelliler, gönüllüler ve yaşlılardan oluşan nüfusun çok büyük bir bölümünü hesaba katmadığımızı gözler önüne seriyor.

Cahn’ın söylediği şu. Endüstri sonrası dönemde, doğanın kaynaklarının bir gün bitebileceğini hiç düşünmemiştik. Aynı şey insan kaynakları için de geçerli. İnsanlar için evrensel olan sevme, ilgi gösterme ve iletişim kurma yetilerine değer vermemeye devam edersek, sonsuza kadar bu değerler ile yaşayacağımızı hayal edemeyiz.

Aslına bakarsak, değer çok basit anlamı ile, insanın ihtiyacı olan ile ilgili. Evet, kesinlikle ekonomik gelişmeye ihtiyacımız var. Tartışma konumuz bu değil. Söylemek istediğim, sosyal ve çevresel gelişim ile dengelenemeyen ekonomik gelişim, kendimizin ve dünyamızın hayatını direk olarak etkilemekte.

Paradigmaların değişmesi gerekiyor. Ama ben pesimist değilim. Değişim başladı ve devam etmekte!

Kaynaklar:

Small is Beautiful, E. F. Schumacher

Blended Value, Jed Emerson

No More Throw Away People, Edgar Cahn